✅ویژگی های آجر رسی خوب - صنایع آجر اصفهان

ویژگی های آجر رسی خوب

خاک رس (Clay) چیست؟

خاک رس از قدیمی ترین مصالح مصرفی در صنعت ساختمان سازی است. قابلیت های این ماده طبیعی از جمله ارزان بودن و چسباننده بودن و همچنین قابلیت استحکام آن در شرایط خاص باعث استفاده این خاک در صنایع مختلف از جمله صنعت ساختمان شده است.

خاک رس از کانی های متبلور به نام کانی های رسی ، آلومین و سیلیکات ها تشکیل شده است که با جذب آب خاصیت شکل پذیری پیدا می کند. دو ویژگی خاک رس برای صنعت آجرپزی حائز اهمیت است:

1.خمیری بودن خشت رسی زمانی که هنوز تر است، دلیل آن دانه های ریز خاک رس است به نحوی که قطر آنها شاید از 10 میکرون بیشتر نباشد. هرچه ذرات خاک کوچکتر باشند کیفیت خاک هم بالاتر است. بیشتر انواع خاک رس در در معرض رطوبت و آب متورم می شود و به طور معمول حجمش دو برابر می شود. خاک رس قابلیت نگهداری مقدار بسیار بیشتری نسبت به بقیه مصالح دارد.

2.وجود اکسید آهن سه ظرفیتی و کربن که باعث رنگ سرخ خاک رسی شده است. گاهی رنگ خاک رس  خاکستری است که که دبه دلیل وجود گرافیت موجود در خاک است. کبود بودن هم رنگ خاک به دلیل وجود اکسید آهن دو ظرفیتی است.

بیشتر بخوانید: مزایای ساخت و ساز با آجرهای سفالی دست ساز

انواع خاک رس در تولید آجر

1. رس سفید

رس سفید از آلومین، سیلیس و آب تشکیل شده و تا وقتی که تا وقتی تولیدکنندگان آجر بتوانند از مواد ارزان تری استفاده کنند از رس سفید کمتر استفاده خواهند کرد.

2. مارن ها ( گل آهک )

مارن شامل مقدار زیادی آهک به صورت سنگ آهک یا آهک نرم است . 

3. لوم یا رس ماسه ای

لوم حاوی مقدار زیادی ماسه است. 

4. شیست 

شیست، رس  معمولی است که تحت فشار زیاد به حالت سنگی درآمده و خاصیت خمیری کمتری دارد. 

5. رس های نسوز

رس های نسوز می تواند دماهای بسیار زیاد را تحمل کند و برای تولید اجر نسوز استفاده می شود. اجر نسوز در ساخت دیواره های کوره های ذوب ، شومینه ها و نمای ساختمان ها استفاده می  شود.

6. رس های یخچالی

مراحل مختلف تشکیل یخچال ها در طبیعت باعث ایجاد رس یخچالی می شود . وجود سنگ های گرد در داخل این خاک ویژگی رس یخچالی است. 

مراحل پخت آجر

بطور خلاصه ابتدا آجرها با عمل آوردن خاک رس در قالب های مناسب، قالب گیری می شوند، خشک می شوند و سپس در کوره چیده می شوند. در کوره خشت های گلی در دمای 100 درجه خشک می شوند. در دمای ۵۰۰ درجه سلسیوس و بالاتر ، کم کم آب تبخیر و از خاک رس جدا می شود . در مرحله بعد در دمای حدود ۹۰۰ درجه سلسیوس خشت خام می پزد و دانه های خاک رس به هم می چسبند و محصول نهایی ساخته می شود. در صورت وجود کربنات کلسیم و یا نمک در خاک آجر مناسبی به دست نمی آید.

آجرهای رسی برای دیوارهای بیرونی، تیغه‌ها، ستون‌ها، شالوده‌ها و دیگر سازه هایی که بار تحمل می‌کنند، به کار می‌رود.

ویژگی آجر رسی

1. محل ساخت آجر

محلی که آجرهای رسی در آن ساخته می شود و همچنین خاک رس باید از هر گونه نمک و مواد آلی و سنگ و سولفات و همچنین مواد مضر شیمیایی پاک باشد.

2. رنگ آجر

یک ویژگی مهم آجر رسی رنگ است، یک آجر خوب باید رنگ یکنواختی داشته باشد.این یک اصل کلی است که زیاد و یا کم پختن آجر های رسی با عث می شود آجر رنگ یکنواختی نداشته باشد و کیفیت خود را از دست بدهد. 

رنگ آجری که به خوبی پخته باشد در همه طول آجر مسی رنگ است. اگر آجر کمتر از حد نرمال در کوره باشد استقامت و کیفیت خوبی نخواهد داشت.

میزان زیاد سنگ آهک در خاک رس، باعث سفید شدن رنگ آجر می شود. اگر خاک رس به اندازه کافی آهن داشته باشد وزیاد پخته شود رنگ آجر قرمز خواهد شد و با حرارت کم پخته شود آجر ارغوانی کم رنگ خواهد شد. اگر کم پخته شود نتیجه رنگ عنابی روشن در آجر است.

3. صدای آجر

هنگامی که دو آجر را به هم بزنید یا به یک آجر ضربه بزنید باید صدایی شبیه زنگ بدهد دراینصورت آجر با کیفیت است. صدای زنگ نشانه مقاومت بالا و میزان جذب آب مناسب در آجر است.

4. اندازه

اندازه یکسان، سطح هموار، یک مستطیل کامل با اضلاع موازی و لبه‌های صاف تیز نشانه های ظاهری یک آجر رسی با کیفیت است. خطا در آجر مرغوب نباید در طول بیش از 3 میلیمتر و در عض و ارتفاع بیشتر از یک و نیم میلیمتر باشد. همه آجرها باید یک اندازه و صاف باشند.

5. شکل

علاوه بر اندازه استاندارد و داشتن زاویه های قائمه در اندازه، یک آجر باکیفیت باید از نظر شکل ظاهری ویژگی های دیگری نیز داشته باشد. از جمله ترک خوردگی , شوره زدگی آلوئک و این مسائل در شکل آجر دیده نشود. این مسائل به جز درجه حرارت پخت به نوع خاک رس هم بستگی دارد. همانطور که اشاره شد وجود مواد شیمیایی و ناخالصی باعث ایجاد شوره و بی کیفیت شدن آجر خواهد شد.

6. سختی

اگر آجر کیفیت خوبی داشته باشد نباید با خراشیده شدن بوسیله جسم دیگر اثری روی آن باقی بماند.

7. استقامت

استقامت فشاری آجر باید حداقل 35 (نیوتن بر میلی‌متر مربع) بر اساس سیستم IS باشد.

8. بافت و فشردگی

سطح آجر نباید خیلی صاف و صیقلی باشد چون ملات از روی آن می ریزد. بافت آجر باید فشرده و یکنواخت باشد. یک سطح شکسته نباید ترک، سوراخ، نخاله یا تکه‌های آهکی دیده شود، این ناخالصی ها روی بافت و فشردگی آجر تاثیر منفی خواهد داشت.

9. جذب آب

برای این که آجرها پیش از استفاده در ساخت از آب اشباع شوند آنها را حدود 60 دقیقه در آب فرو می برند (زنجاب). آجر مرغوب نباید بیشتر از 20 درصد وزن خود آب جذب کند در اینصورت آب در بافت های ملات وارد می شود و از سفت شدن آن جلوگیری می کند و اگر برعکس میزان جذب آب آجر کمتر از این حد باشد برای استفاده در نما و جاهایی که نیروی کششی آجر مهم است نباید استفاده شود.

10. حفره در آجر

آجرهای سوراخ دار باید حفره های مناسب و یکنواخت داشته باشند تا ملات بتواند حفره را پر کند. 

بیشتر بخوانید: تفاوت آجر نسوز (آتشی)سبک و سنگین

11. وزن مخصوص: 

هر نوع آجر بنا به نوع مواد خام و روش تولید، وزن مخصوص متفاوتی دارد اما به طور متوسط وزن مخصوص  یک آجر مرغوب حدود ۳۱/۸ است. در آجرهای سوراخدار، هر چه تعداد سوراخها کمتر باشد وزن مخصوص آجر بیشتر خواهد بود. 

وزن مخصوص آجر ماشینی و دستی نباید از ۷/۱ گرم بر سانتی متر مکعب و وزن مخصوص فضایی آنها از ۳/۱ گرم بر سانتی متر مکعب کمتر شود.

12. انبساط رطوبتی:

وقتی آجر پخت و خنک شد شروع به جذب رطوبت هوا کرده و منبسط می شود. مقدار این انبساط حدود ۰.۸ میلیمتر به ازای یک متر طول آجر است. نصف این مقدار در هفته اول صورت می گیرد و بقیه به مرور و حتی پس از چند سال ادامه می یابد. زنجاب کردن هم باعث سرعت در انجام انبساط رطوبتی دراز مدت آجر در آجر نمی شود. پس از خشک شدن آجر هم قابل بازگشت نیست.

13. انبساط حرارتی:

ضریب انبساط حرارتی خطی آجر به ازای هر یک درجه دما ۰.۰۰۰۰۰۵ می باشد. نکته قابل توجه این است که آجرهایی در دیوارهای خارجی استفاده می شود تحت تأثیر دو دما (دمای داخل و دمای خارج بنا) هستند، درنتیجه امکان ایجاد تنش در آنها وجود خواهد داشت.

14. مقاومت در برابر آتش:

دیوارهای آجری بسته به ضخامت دیوار تا یک ساعت در برابر آتش مقاومت می کنند. 

15. میزان انتقال صوت:

دیوارهای آجری صوت را جذب یا منعکس می کنند ولی آن را انتقال نمی دهند. برای جذب کامل صوت می توان از مصالح عایق صوت استفاده کرد. نکته دیگر این که هر چه آجر ضخیم تر باشد جذب صوت بیشتری خواهد داشت.

انواع آجرهای رسی (Clay Brick)

1. آجرهای دستی ( سنتی ) به وسیله دست تولید می شوند

آجر قزاقی در زمان ورود قزاق ها به ایران سربازخانه ها را با این نوع آجر می ساختند.

آجر فشاری یا آجر گری که همان آجر سنتی است و در قدیم کارگران کوره آجرپزی با فشار دست قالب را با گل پر می کردند به این نام معروف شده است.

2. آجرهای ماشینی ( مهندسی) کاملا با ماشین آلات صنعتی تولید می شود

آجر سوراخ دار حفره هایی برای سبک شدن آجر و نفوذ بیشتر ملات دارد.

آجر توپر 

آجر نسوز را هم می توان به این دسته اضافه کرد.